اثر تنش شوری بر عملکرد، غلظت و توزیع برخی عناصر در اندام‌ های مختلف دو رقم برنج(Oriza sativa. L)

به‌منظور بررسی اثر تنش شوری بر تجمع یون‏ ها در ژنوتیپ‌های حساس (IR29) و متحمل به­ شوری (FL485) برنج، این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در پژوهشکده بیوتکنولوژی کرج در سال 1393 اجرا شد. بذرهای ارقام متحمل و حساس به شوری در محیط کشت یوشیدا رشد داده شدند و پس از 28 روز  با دو غلظت صفر و 100 میلی ­مولار کلرور سدیم تیمار شدند. نمونه‏ ها از برگ پرچم، ساقه و خوشه هر گیاه به‌صورت جداگانه در زمان‏ های صفر، 7، 14، 21 و 28 روز پس از شروع اعمال تیمار جمع ‏آوری شد و غلظت عناصر سدیم، پتاسیم، کلر، کلسیم و منیزیم در هر یک از اندام‏ ها به‌طور جداگانه اندازه‏ گیری شدند. نتایج نشان داد که تحت تنش درصد افزایش تجمع سدیم در برگ پرچم، خوشه و ساقه رقم حساس نسبت به تیمار شاهد به­ ترتیب 139، 71 و 121 درصد و بیش از رقم متحمل بود. کاهش قابل‌توجهی در غلظت پتاسیم  برگ پرچم، ساقه و خوشه هر دو رقم در شرایط شوری مشاهده شد. شوری موجب تجمع قابل ملاحظه کلر در برگ پرچم و ساقه رقم حساس به ­ترتیب به میزان 53 و 111 درصد در مقایسه با تیمار شاهد شد. کاهش چشم­گیری در غلظت کلر اندام ‏های رقم متحمل به‌استثنای ساقه آن در شرایط تنش مشاهده شد. در شرایط تنش، تجمع کلسیم  در بخش ‏های مختلف رقم متحمل به‌طور قابل‌توجهی بیش از رقم حساس بود. به­‌محض اعمال تیمار شوری غلظت منیزیم غلاف برگ و برگ پرچم هر دو رقم به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافت، درحالی‌که، تغییرات معنی‏ داری در میزان غلظت منیزیم سنبله هر دو رقم مشاهده نشد. شوری موجب کاهش معنی ‏دار عملکرد (4/48 درصد) و اجزای عملکرد دانه در رقم حساس شد، حال‌آن که درصد کاهش عملکرد در رقم متحمل معنی‏ دار نبود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ FL485 دارای سازوکار کاهش سرعت انتقال سدیم و کلر به بخش ‏های فعال گیاه نظیر برگ‏ های جوان و خوشه می‏ باشد و بدین ترتیب از بروز خسارت به این اندام‏ ها جلوگیری کرده و مانع از کاهش معنی ‏دار عملکرد می ‏شود.